Dava takiplerinde sıklıkla karşılaşılan hukuki terimlerden biri “gerekçeli karar yazıldı” ifadesidir. Dava sonucunda sözlü ve yazılı olarak belirtilen gerekçeli karar terimi ile Gerekçeli karar ne anlama gelir? Konusu hem davalı, hem davacı tarafın aklında soru işaretleri oluşturur. Gerekçeli karar kesin bir karar mıdır? Gerekçeli karar yazıldı ne demektir? Ceza mahkemelerinde gerekçeli karar nasıl ifade edilir? Hukuk mahkemelerinde gerekçeli karar nasıl ifade edilir? Gerekçeli karar ne zaman yazılır ve kesinleşir? Gerekçeli karar ne zaman öğrenilir? Gerekçeli karar evrakı eve gelir mi? Gerekçeli karar evrakıma nasıl ulaşabilirim? Tebliğ ve Tehfim ne demektir? CMK ve HMK ne anlama gelir? Sorularını yazımızda cevapladık.
İçindekiler
“Gerekçeli Karar Yazıldı” Ne Demektir?
Mahkemelerdeki dava sonucunda belirtilen “gerekçeli karar yazıldı” ifadesi, davanın sonucunun belli olduğunu ve davanın gerekçeleri ile bir karara bağlandığı anlamına gelir. Gerekçeli karar, ceza mahkemelerinde yargılama süreci bittiğinde verilen kararı, iddianamedeki tüm delillerin, savunmaların, şikayetlerin, hususların ve taleplerin tartışılıp değerlendirilerek, hükmü hangi yasal sebeplere dayandırdıklarını detaylı olarak açıklar. Hukuk mahkemelerinde ise davalı ve davacının iddia ve taleplerinin değerlendirilip tartışılması doğrultusunda, kararı hangi yasal sebeplere dayandırdıklarını ortaya koyar.
Anayasanın 141/3’üncü maddesine göre mahkemeler her türlü kararı gerekçeleri ile yazarak “gerekçeli karar yazıldı” şeklinde belirtmek zorundadır. Gerekçeli karar Yargıtay kararında, “hükmün dayanaklarının akla, mantığa, hukuka ve maddi olaya uygun şekilde açıklanması” olarak tanımlanır. Gerekçelerin dosyadaki tüm bilgi ve belgelerle örtüşmesi gerekir. Aksi takdirde karar yasaların ve mahkemenin güvenilirliğine uygun düşmez.
Ceza Mahkemelerinde Gerekçeli Karar İfadesi
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 230’uncu maddesinde Ceza mahkemelerinin görev alanına giren yargılamalar ve hükümlerin gerekçeli kararında açıkça olması gereken unsurlar şöyledir;
- İddia ve savunmaların dayandırıldığı ve mahkemece toplanan kanıtların belirtilmesi
- Kanıt değerlendirilmeleri ve tartışmalarının sonuçları
- Kabul edilen ve reddedilen kanıtların nedenleri
- Sanığın eylemi, eylemin yapıldığına dair ispatlar ve oluşan suçun yasal unsurları ile nitelendirilmesi
- Ceza olarak verilecek kararın uygulanacağı kanun maddesi
- Cezayı ağırlatan ve hafifleten nedenler
- Cezayı kaldıracak bir yasal nedenin bulup bulunmadığının ifadesi
- Temel cezanın belirlenmesi ve belirtilmesi
- Cezanın ertelenmesi, tedbire dönüştürülmesi ya da ek güvenlik uygulanması isteminin kabul veya reddine ilişkin dayanaklar
- Ceza davası sonucunda çeşitli kanun yollarına başvurma ve tazminat isteme imkanını olup olmadığı; başvuru süresi, mercii ve şekli.
Hukuk Mahkemelerinde Gerekçeli Karar
Hukuk Muhakemesi Kanunu’nun (HMK) 297’inci maddesinde Hukuk Mahkemelerinin görev alanına giren yargılamalar ve hükümlerinin gerekçeli kararında açıkça olması gereken unsurlar şöyledir;
- Davalı ve davacının iddia ve savunmalarının özetleri
- Anlaşılan ve anlaşılamayan hususlar
- Çekişmeli konular hakkındaki deliller
- Delilerin değerlendirilmesi ve tartışılması
- Delil ve iddiaların ret ve kabulünün nedenleri
- Sabit vakıalar ve çıkarılan sonuç
- Hukuki nedenlerin belirtilmesi
GEREKÇELİ KARAR NE ZAMAN YAZILIR VE KESİNLEŞİR?
Gerekçeli karar dava bittiğinde taraflara mahkeme salonunda anında tehfim edilir. Gerekirse kararın açıklanması için yeni bir mahkeme tarihi daha verilebilir. Gerekçeli karar Ceza Mahkemelerinde hükmün verildiği tarihten sonraki 15 gün içerisinde, Hukuk, İdare ve Vergi Mahkemelerinde ise 1 ay içinde hazırlanır ve yazılır. Karara itiraz süreleri Ceza Mahkemelerinde 7 gün, Hukuk Mahkemelerinde 15 gündür.
Gerekçeli kararın kesinleşmesinde iki durumda gerçekleşir. Bunlar;
- Gerekçeli karara kanunlarca tanımlanan itiraz sürecinde itiraz edilmez ise karar kesinleşir.
- Gerekçeli karara itiraz süresi içinde itiraz hakkını kullanarak başvurulan istinaf ve temyiz incelemesinde, üst dereceli mahkemenin, hükmü hukuka uygun bularak kararı onaması durumunda karar kesinleşir.
Gerekçeli Karar evrakıma Nasıl Ulaşabilirim?
Mahkemesi görülen tüm davalar ve sonuçlarına e-Devlet üzerinden, e-devlet şifresi ile ulaşmak mümkündür. Adli süreçlerin takibi ve evrakların tutulması için konusunda uzman bir avukattan destek alınabilir. Dava sonuçlarına Yargıtay’ın resmi internet sitesinden de ulaşılabildiği gibi dava sonuçları kişilerin, davaya katılmaması durumunda, ikametgahının bulunduğu adreslerine tebliğ edilir.
Tebliğ ve Tehfim Ne Demektir?
Mahkemelerin son duruşmasında verilen gerekçeli kararın duruşma sırasında salonda hazır bulunan tarafa sözlü olarak ifade edilip bildirilmesine hukukta tehfim etmek denir.
Mahkemenin son duruşmasında verilen nihai gerekçeli kararın duruşma sırasında salonda bulunmayan tarafa sonradan yazılı olarak bildirilmesine ise tebliğ etmek denir.