Tüm dünyada birçok kez örneğine rastlanan durumlardan biri haksız yere tutuklama, gözaltı ve arama kararları çıkmasıdır. Ülkemizde de haksız olarak tutuklanan bir kişinin, devletten maddi ve manevi olarak haksız tutuklama tazminatı isteme hakkı vardır. Tutuklama ve koruma tedbirleri ile hükmedilen kişi anayasal haklarından mahrum kalır ve kısıtlanmış olur. Bu durumlarda tazminat talep edilmesi de en doğal haklardan biridir. Haksız tutuklanma tazminatı ile ilgili tüm detayları yazımızda bulabilirsiniz.
İçindekiler
Haksız Tutuklama Tazminatı Nedir?
Savcılıktaki dosyalarda yer alan suçların soruşturma ve kovuşturma süreçleri gereğince uygulanan koruma tedbirlerinde haksız yere uygulandığında kişiler maddi ve manevi olarak zarara uğrayabilirler. Haksız yere tutuklanma, arama, gözaltı, adli kontrol gibi durumlarda kişilerin zararları devlet tarafından tazmin edilir. Söz konusu tutuklanmalar olduğunda zarar çok daha büyük boyutlara ulaşabilir ve bu Türk Ceza Kanunu’nda haksız tutuklama tazminatı olarak yer alır.
Hangi Durumlarda Haksız Tutuklama Tazminatı Talep Edilebilir?
Bir kişinin kanunlarda yazan şartlar dışında yakalanması ve tutuklanması, kanuni göz altı sürecinde hakim karşısında çıkarılmaması, kanunlara uygun tutuklanması ancak uygun sürelerde yargılanmaması durumlarında devletten maddi ve manevi tutuklama tazminatı talep etme hakkı bulunmaktadır. Bunların dışında kişiler şu gibi durumlarda da devletten maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilirler.
- Uygun sürelerde hüküm verilmemesi
- Kişinin suça mahkum edilmesi ancak verilen ceza süresinden fazla gözaltı ve tutukluluk sürecinin fazla olması
- Kanunen suçunun para cezasına çevrilmesi ancak kendisinin uzun süre tutuklu kalmış olması
- Kanunda yazılan haklarının kendisine hatırlatılmaması ya da hakların uygulanmaması
- Kişinin belirli bir süre tutuklu kaldıktan sonra hakkında kovuşturmaya yer olmadığı ya da beraat kararı çıkması
- Kişinin yakalanmış olduğunun yakınlarına bildirilmemesi
- Arama kararlarının ölçüsüz olarak gerçekleştirilmesi
- Kişinin eşya ya da mal varlığına el konulması ya da bu gibi durumların yaşanmaması için gerekli tedbirlerin alınmaması
- Kişiye tutuklanma ve yakalanma nedenlerinin anlatılmaması
- Kişinin hakkındaki suçlarının yazılı ya da sözlü olarak kendisine beyan edilmemesi
Haksız Tutuklama Tazminatı Davası Nasıl Açılır?
Haksız tutuklama sebebiyle açılan tazminat davaları CMK’nın 141. maddesine göre devlete açılır. Davaların görevli mahkemeleri ise Ağır Ceza Mahkemeleri’dir. Tazminat davaları karar veya hükümlerin kesinleştiği ve kişilere tebliğinden itibaren ilk üç ay içerisinde yahut kesinleşme tarihini izleyen 1 yıl içerisinde açılmalıdır. Aksi takdirde şikayet süreci ortadan kalkar ve tazminat talebinde bulunulamaz.
Maddi ve Manevi Tazminat Ne Demektir?
Haksız tutuklama gerçekleştiğinde maddi ve manevi tazminat davası açılabilir. Maddi tazminatın tespitinde kişinin çalışma durumu, bu süreçte çalışmadığı için uğradığı maddi zararın yanı sıra cezaevinde kaldığı süredeki yaşam masrafları, avukatlık masrafları gibi sürecin içindeki tüm masrafları talep edilebilir. Kişi eğer tutuklanmadan önce çalışmıyorsa zararları asgari ücret üzerinden hesaplanır.
Manevi tazminat davasında ise kişinin süreç içindeki yaşadığı keder, üzüntü ve etkilenen ruh hali ayrıca davacının sosyoekonomik durumu, konumu, olayın basına yansıması, toplum tarafından aldığı tepkiler gibi kişinin şeref saygınlığını etkileyecek tüm unsurlar göz önüne alınarak tazminat belirlenir.
Kimler Haksız Tutuklama Tazminatı Alamaz?
Tazminata hak kazanmadığı halde sonradan yürürlüğe giren kanunlar gereği tazminat istemeye uygun hale gelenler, af ve şikayetin geri çekilmesi durumunda tutukluluğu biten kişiler, davası ertelenen ya da düşürülen kişiler, cezai ehliyeti olmaması nedeniyle hakkında hüküm verilemeyenler, adli makamları yanlış yönlendirerek kendini suçlu gibi yargılatanlar tutuklama tazminatına başvuramazlar.
Tazminat Nasıl Tahsil Edilir?
Tazminat hükmü çıktıktan sonra kişilere Maliye Hazinesi’nden ödeme yapılır. Bunun için kararın kesinleşmiş olması gerekir. Tazminatın alınabilmesi için karar kesinleştikten sonra idareye yazılı olarak başvuru yapılır. Başvurunun ardından idarenin tazminat hükmünü 30 gün içerisinde kişinin banka hesabına yatırması gerekir. Aksi takdirde kişinin icra işlemleri başlatma hakkı doğar.