Kamu davaları toplumsal düzeni etkileyen tüm olaylar ve durumlar karşısında açılabilir. Kamu davası nedir? Hangi durumlarda kamu davası açılır? Kamu davalarını kim açar? Kamu davası nasıl düşer ya da iptal edilir? Kamu davası cezaları nedir? Kamu davasının açılmasının ertelenmesi ve şartları nelerdir? Hakkımda kamu davası açıldığını nasıl öğrenebilirim? Sorularının detaylı yanıtlarını yazımızda bulabilirsiniz.
İçindekiler
Kamu Davası Nedir?
Kamuyu ilgilendiren, toplumun huzurunu, ahlak yapısını, düzenini ve sağlığını bozacak olaylar ve durumlarda, tarafların bir talebi ve suç duyurusu olmaksızın, Cumhuriyet Savcısı tarafından açılan davalara “Kamu Davası” denir. Cumhuriyet Savcısı tarafından hazırlanan iddianame sonucunda, suçun işlendiği kanıtlarla ispat edilirse dosya mahkeme edilir. Hali hazırda tarafların ceza, hukuk, disiplin gibi herhangi bir mahkemede devam eden dava dosyalarının, Cumhuriyet Savcısı tarafından, davacı ya da davalının bilgisine başvurulmadan kamu davasına dönüştürme ve oluşturma yetkisi vardır. Ayrıca toplumda gerçekleşen ve kamu tarafından sosyal medya üzerinden de ses getiren olayları, Cumhuriyet Savcıları kamu davası iddianamesi olarak hazırlayıp, değerlendirebilirler.
Özetle, toplum arasından bireysel, toplu ya da tüzel kişi tarafından, toplumu zarara uğratacak herhangi bir olayda Cumhuriyet Savcıları kamu davası açarak, şikayet esası aranmaksızın konuyu yargı makamına taşıyabilirler. Kamu davalarına eski yıllarda “devletin kovuşturması” da denilirdi. Halen bazı haberler ve programlarda bu tabirle karşılaşmak mümkündür.
Hangi Durumlarda Kamu Davası Açılır?
Toplum içinde infial yaratan, tarafların şikayet esası aranmaksızın aşağıdaki konularda kamu davası açılabilir;
- Cinsel Saldırı
- Mala zarar verme
- Kişilerin huzuruna müdahale
- Güveni kötüye kullanma
- Kasten yaralama
- Taksirle yaralama
- Cana kasıt
- Kasıtlı olarak hastalık bulaştırma
- Uyuşturucu madde kullanımı, bulundurma ve satın alma
- Uyuşturucu satmak
- Tüm anayasal suçlar
- Kasten öldürme ve öldürmeye teşebbüs
- Çocuk düşürmeye / hamileliğin sonlanmasına sebep olmak
- Nitelikli dolandırıcılık
- Örgüt kurma ve örgüte üye olmak
Kamu Davası Nasıl Düşer Ya Da İptal Edilir?
Kamu davaları Cumhuriyet Savcılarının kişisel iradesi ile toplum huzuru ve güveni gözeterek açıldığından, kamu davalarını düşmesi ile de sıklıkla karşılaşılmaz. Ancak bazı durumlarda kamu davaları düşebilir. Burada tamamıyla Cumhuriyet Savcısı’nın inisiyatifi söz konusudur. Örneğin; hakaret ve basit yaralamalarda, taraflar şikayetlerini geri çekseler de kamu davası düşürülmeyebilir. Ancak bazı davalarda şikayetlerin geri çekilmesiyle kamu davalarının düştüğü de olmuştur.
Kamu Davası Cezaları Nelerdir?
Kamu davaları açıldığında, diğer tüm davalar gibi ilk olarak deliller toplanır ve değerlendirilir. Olayın tanıkları ile görüşmeler gerçekleştirilir. Açılan kamu davaları delil ve tanık tutanaklarına göre suç teşkili tespit edilmez ve kanıtlanamaz ise ceza verilmez. Ancak davada suçlu olarak yargılanan davalının suçu tespit edilirse, suçun mahiyetine göre ceza belirlenir. Cezalar adli para cezası ve hatta hapis olarak hükmedebilir. Bazı kamu davalarında, hem hapis hem adli para cezası verilmiştir. Kamu davalarında 1 (bir) yılın altındaki cezalar adli para cezalarına dönüştürülebilir.
Kamu Davası Açılmasının Ertelenmesi ve Şartları Nelerdir?
Cumhuriyet Savcıları, yeterli şüphe olmasına bazı durumlarda iddianame ile kamu davası açmak yerine 5 yıl süre ile şüpheli hakkında dava açmayı erteleyebilir. Davanın açılmasının ertelenmesi durumunda şüpheli gözlemlenir ve soruşturma askıda kalır. 5 (beş) yılın sonunda kişi herhangi bir suça tekrar karışmaz ya da önceki suçunun zararını karşılarsa, Cumhuriyet Savcısı kovuşturmaya gerek olmadığına dair karar verir. Erteleme sürecinde dava zaman aşımından etkilenmez. Davalı erteleme sürecinde başka bir suça karışırsa Cumhuriyet Savcısı, ertelenen kamu davası iddianamesine yeni suçu da ekleyerek, kovuşturmayı başlatır.
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi için gerekli şartlar aşağıdaki gibidir;
- Şüpheli kişinin daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı ceza almamış olmaması
- Şüphelinin suçu tekrar işlemeyeceğine dair, somut davranışlar ile kanaat getirilmesi
- Söz konusu kamu davasının ertelenmesinin, toplum huzuru açısından daha yararlı olması kanaati
- Zararın tamamıyla ortadan kaldırılmış, suçtan önceki haline getirilmiş olması
Suçtan zarar gören kişinin ertelemeye itiraz hakkı vardır.
Hakkımda Kamu Davası Açıldığını Nasıl Öğrenebilirim?
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ve Türkiye Cumhuriyeti’nde oturum izinleri olan kişiler haklarında açılan tüm davalara E-Devlet web sitesi ve mobil uygulaması üzerinden ulaşabilirler. Ayrıca davalar kişilerin ikametgahının bulunduğu adreslere de yazılı olarak postalanır. Kişilere dava tebliğ edildiğinde mutlaka savcı ile görüşmelidir ve bir avukattan profesyonel destek almalıdır.