Belirli bir işletmede, yasal olarak uygun olan çalışma yılına yönelik, çalışanlara kıdem tazminatı verilmektedir. Kıdem tazminatı; faaliyet gösterilmiş olan çalışma süresine göre belirlenmektedir. Yani, 1 yıl çalışmış olan kişi ile 5 yıl çalışmış olan kişinin alacağı kıdem tazminatı birbirine göre değişiklik göstermektedir. Kişilerin, kıdem tazminatı alabilmesi için, işveren tarafından işine son verilmesi ya da emeklilik süresinin gelip bu şekilde işten ayrılması gerekiyor. Kişinin kendi isteği ile işinden istifa etmesi sonucu genel olarak kıdem tazminatı mümkün olmamaktadır. Fakat bazı durumlarda iş yerlerinde mobing uygulanması sonucu çalışan kişi iş yerinden çıkarıldıktan sonra dava açtığı durumlarda bu tazminatı alabilmek mahkemeler sonrasında belirlenebilmektedir. Bunun dışında kendi isteği ile işten ayrılan kişinin kıdem tazminatı alma hakkı ortadan kalkmaktadır. Bu bilgilerin yanı sıra, kıdem tazminatı alma şartları nelerdir için aşağıda ki başlık altından bilgi alabilmek mümkündür.
İçindekiler
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı işçinin haklarından doğan bir tazmin etme modelidir. Genel bir tanımlama yapmamız gerekirse, işçinin iş yerinde çalıştığı süre göz önünde bulundurularak edindiği kıdemin karşılığında verilen tazminattır. Bu hak da işçiye çalıştığı süre boyunca iş yerine kattığı değerden, firmanın bir noktaya gelmesi konusunda bulunduğu çabadan kaynaklanmaktadır.
Kıdem tazminatı hesaplama
En az 1 yıl süre ile çalışma şartı bulunan kişilere, iş veren tarafından verilecek olan kıdem tazminatı, belirlenmiş bilgiler dahilinde hesaplanmaktadır. Yine bu hesaplama için işte faaliyet gösterdiği süre ve diğer bilgiler kullanılmaktadır. Genel olarak bu hesaplama işlemi, bunun için hazırlanmış hesaplama uygulamaları ile mümkün oluyor. Sizlerde aşağıda ki bilgiler dahilinde, hesaplama motorlarını kullanarak, kaç lira kıdem tazminatı alabileceğinizi hesaplayabilirsiniz.
- İşe Giriş Tarihi
- İşten Ayrılma Tarihi
- Aylık Brüt Ücret
- Yıllık Toplam Brüt İkramiye
- Aylık Brüt Yemek ve Ulaşım Ücreti
- Diğer Brüt Ödemeler (Yıllık Toplam)
- Kümülatif Gelir Vergisi Matrah
Hesaplama motorlarına yukarıda kullanılan bilgileri girmeniz dahilinde, alacağınız kıdem- ihbar tazminatı hesaplanmış olacaktır. Elbette ki bu bilgiler dahilinde hesaplanan tutarlarda kısmi değişiklikler meydana gelebilir. Bunun için işletmeniz ile görüşmek ve kıdem tazminatınız hakkında bilgi sahibi olmanız daha net ve doğru olacaktır.
Kıdem tazminatı alma şartları nelerdir?
Elbette ki her kişi, mevcut işletme de kaç yıl çalışırsa çalışsın, kendi isteği ile işten ayrılırsa, maalesef kıdem tazminatı hakkı kayba uğramaktadır. Bundan kaynaklı olarak, kıdem tazminatı alma şartları nelerdir sorusunun cevaplanması gerekirken, aşağıda ki bilgiler, kıdem tazminatı için gerekli şartları bulundurmaktadır.
- İşçinin iş veren tarafından işten çıkartılması ve kendi isteği dışında işini kaybetmesi
- Çalışan kişinin vefatı
- Çalışan kişinin, işe uygun herhangi bir aykırı davranışta bulunmaması ve tüm kuralları yerine getirerek faaliyet göstermesi. Bu durumda işten çıkarıldığında tazminat hakkı doğmaktadır. İşten çıkarılmak için işverene ya da işletmeye herhangi maddi ve manevi hasar bırakırsa eğer; işveren haklı olarak kıdem tazminatı ödemeden işçinin tüm haklarını men edebilecektir
- Eğer ki bir işçi kendi isteği ile işten ayrılıyorsa, işten ayrılma sebebinin geçerli ve yasalara uygun olması gerekmektedir. Geçerli bir sebepten kaynaklı olarak işin bırakılması ve bunun belirtilmesi, kanıtlanması halinde, mahkeme uyarınca kıdem tazminatı hakkı tekrar doğabilir
- Erkek adaylar için, askerlik dönemi gelmesi halinde kıdem tazminatı alma hakkı doğmaktadır. Muvazzaf askerlik sebebi ile kıdem tazminatı alınabilmektedir
- Evlenmiş bir bayan çalışan için, ilk yıl içerisinde işten ayrılmak istemesi durumunda kıdem tazminatı alınabilmektedir
- Eğer ki, kadın ya da erkek olan çalışanların, emeklilik yaşı gelmiş ve gün/prim tamamlamış ise, bu durumda da kıdem tazminatı alma hakkı doğmaktadır. Emeklilik şartlarının herhangi birini taşımıyor olması halinde kıdem tazminatı alması mümkün değildir
- Emeklilik yaşını doldurmuş olmasının yanı sıra, yasalar tarafından belirlenmiş olan yaşa da ulaşmış olması gerekmektedir. Örnek olarak 1989 tarihli işe giriş yapmış bir kişi için günümüzde emekli olma yaşı 52 ise; 50 yaşında gün/prim tamamlanmış olsa dahi emekli olması mümkün olmamaktadır. Bu durumda kişinin 52 yaşına ulaşmış olması halinde emekli aylığı alması söz konusu olacaktır.
- Emeklilik şartlarını yerine getirmiş olan bay ya da bayan çalışanların, bu tazminatı almak için işletmeye başvuruda bulunması gerekmektedir
- Herhangi bir yüz kızartıcı suçtan dolayı işten atılmaması, çıkarılmaması. Belirlenmiş suçlar ve hatalardan kaynaklı işten çıkarılan çalışanlar için kıdem tazminatı almak mümkün olmamaktadır
- Genel olarak çalışanlar, iş yerinde zam almamalarından kaynaklı olarak istifa etmeyi düşünmekte ve bu durumlarda da tazminat almayı hedeflemektedir. Fakat, sebep her ne olursa olsun, işçinin haksız sebeplerden dolayı istifa etmesi halinde tazminat hakkı ortadan kalkacak ve iş veren haklı tutulacaktır. Bundan dolayı işten ayrılma sebeplerinizin haklı bir geçerliliği olması gerekiyor.
Ana şartlar olarak ise bir çalışanın işletmede tam olarak 1 yıl faaliyet göstermiş olması en temel esas olurken, bunun yanı sıra kendi isteği ile değil de işveren tarafından işten çıkarılmış olması gerekmektedir. Genel olarak bu kapsamda olan kişilerin kıdem tazminatı alması mümkün olmaktadır. Bazı işletmelerde ise 1 yılı doldurmamış olan çalışanların da kıdem tazminatı alabilmesi mümkün olsa da yasal çerçeve de en az çalışma süresinin 1 yıl olduğu eski kaynaklardan alınmıştır. Bu bilgiler, resmî açıklama niteliği taşımıyor olup, okuyucuların bilgilendirilmesi adına yayınlanmıştır.
Kıdem Tazminatı Zaman Aşımı Süresi Ne Kadardır?
Kıdem tazminatı 4857 sayılı İş Kanunu gereği bir zaman aşımı süresine sahiptir ve bu süreç içerisinde temin edilmesi gerekir. Aynı sayılı kanun uyarınca iş sözleşmesin fesih edilmesinin ardından gelen 5 yıl kıdem tazminatı zaman aşımı süresi olarak belirtilmektedir.
Yani basit bir özet geçmek gerekirse işçi iş akdini fesih etmesinin ardından beş yıl içinde tazminat talebiyle dava açmadığı takdirde beşinci yılın sonunda artık dava açma hakkını kaybeder.
İşçi Hangi Hallerde Kıdem Tazminatına Hak Kazanır?
Bu hakkın kazanılması konusunda en önemli faktör iş akdinin feshedilmesi durumunda işçinin haklı bir nedeni olmasıdır. Bu şekilde bir nedenle iş akdi feshedildiği takdirde işçi her türlü kıdem tazminatı alma hakkına sahip olacaktır. Veya farklı bir yoldan aynı sonuca ulaşılabilir. Bu da işverenin haksız bir şekilde işçiyi çıkarmasıdır. İşçi burada işverenin haksız olduğunu ispatlaması halinde yine kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Lakin haklı bir sebebe dayanarak işten çıkarma gerçekleşmişse bu kez tazminat talebinde bulunamaz. Yine aynı şekilde sözleşmeyi işçi haksız nedenlerle feshetmişse tazminat hakkından yararlanamaz.
İşçi Hangi Hallerde Kıdem Tazminatı Alamaz?
İşçinin kıdem tazminatı alamamasını sağlayacak iki farklı durum vardır. Bunlardan ilkini biraz açarak başlayalım. İş akdinin fesih edilmesi konusunda işçi eğer haklı sebepler sunamazsa kıdem tazminatı alamaz. Yani kıdem tazminatı alabilmek için haklı olmalı ve aynı zamanda haklılığını ispat edebilmelidir. Aksi takdirde bu imkandan yararlanamaz.
Bir diğer durum ise işveren tarafından işten çıkarılması durumu. Bu sisteme baktığımızda da şunu görüyoruz. Eğer işçi haklı sebepler ile işten çıkarılmışsa, yani işveren haklı bulunursa işçi yine kıdem tazminatı alamaz. Örneği işe mazeretsiz gelmeme durumunda işveren çalışanını iş sözleşmesi gereği çıkarabilir. Bu durumda işçi aksini ispat edemezse tazminat hakkından faydalanamaz.
Diğer Yazılar:
Sigortasız Çalışan İşçinin Hakları
İşe İade Nasıl Olur