Arabuluculuk; bir özel hukuk uyuşmazlığının tarafı olan şahısların, özgür iradeleriyle seçtikleri tarafsız ve uzman olan üçüncü bir kişi yani arabulucu hakemliğinde, dava açılmadan önce ya da dava açıldıktan sonra başvurdukları uyuşmazlığı çözmeye yönelik bir yöntemdir. Arabuluculuk nedir sorusunun cevabı budur. Arabuluculuk; tüm uyuşmazlıkların mahkeme dışı, hızlı ve kesin bir biçimde çözülmesini sağlayan bir usul hukuku kurumudur. Arabuluculuk şartlarının en önemlisi hukuk fakültesi mezunu olmaktır. Arabuluculuk uyap adlı bir sistem üzerinden işler. Arabuluculuk danışma hattı ve destek hattının resmi numarası ise 0312 414 81 15’dir. Arabuluculuk ücreti, davanın şekline ve türüne göre farklılık gösterir. Arabuluculuk hizmeti almak için Çetinkaya Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.
İçindekiler
Arabuluculuk Türleri Nelerdir?
Arabuluculuk; zorunlu arabuluculuk ve ihtiyari arabuluculuk olmak üzere ikiye ayrılır. Zorunlu arabuluculuk; bazı uyuşmazlıklar için mahkemeye dava açmadan önce arabulucuya gitme şartı bulunur. Zorunlu arabuluculuk, bu tür uyuşmazlıklar açısından dava koşuludur. Yani açılan davalar, dava şartı yokluğu sebebiyle reddedilir. Bu yüzden önce arabuluculuğa gitmek gerekir. İş davalarına konu olan kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, maaşlar ve fazla mesai ücreti gibi talepler zorunlu arabuluculuk kapsamına girer. İhtiyari arabuluculuk; tarafların bir arabuluculuya gitme zorunluluğu olmadığı halde davadan önce tarafların arabulucuya başvurmasına denir. Taraflar üzerinde tasarruf edecekleri her tür özel hukuk uyuşmazlığına dair ihtiyari arabuluculuk yöntemine başvurabilirler.
Suç teşkil eden eylemlerle ilgili uyuşmazlıklar ise arabuluculuk yöntemiyle değil, Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre uzlaştırma hükümleri uygulanarak her savcılık bünyesinde olan uzlaştırma büroları tarafından gerçekleştirilir.
Arabuluculuk Şartları Nelerdir?
Arabulucu; hukuk fakültesi mezunu ve mesleğinde en az 5 yıllık deneyime sahip olan, arabuluculuk, iletişim ve görüşme teknikleri gibi alanlarda uzmanlık eğitimi almış kişidir. Avukatlar, bu açıdan arabulucu olabilir. Arabulucular, hukuk fakültesinden mezun olduktan sonra arabuluculuk ile ilgili temel bilgiler, müzakere ve uyuşmazlık çözüm yöntemleri, iletişim teknikleri, davranış psikolojisi gibi teorik ve pratik mesleki eğitim alırlar. Meslek eğitiminin sonunda yapılan arabuluculuk sınavı ile mesleki yeterlilik ölçülür. Sınavı başarıyla geçen kişiler arabuluculuk faaliyetinde bulunabilmek için arabuluculuk listesine kayıt yaptırmak zorundadır. Yalnızca Adalet Bakanlığı’nın arabuluculuk listesine kayıtlı kişiler arabuluculuk faaliyeti yürütebilir.
İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk Uygulaması
İş Mahkemeleri Kanunu’na göre işhukukunda işçi ve işveren arasındaki fazla çalışma yani fazla mesai ücreti, maaş ve yıllık izin ücreti gibi işçilik alacaklarıyla kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi tazminatlardan kaynaklanan uyuşmazlıklar 01.01.2018 tarihinden itibaren zorunlu arabuluculuk yoluyla çözülecektir.
İşçi ve işveren arasındaki hukuki sorunu gidermek için ilk önce zorunlu arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabulucuya başvurmadan iş mahkemesinde açılan iş davaları, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddedilecektir.
İşçi ve işveren, iş hukukuyla ilgili bir hukuki sorunun çözümü için her iki tarafın da kabul ettiği arabulucu sorunu çözmeye çalışır. Eğer taraflar bir arabulucu üzerinde uzlaşamazlarsa, her adliyede bulunan arabuluculuk merkezi tarafından arabuluculuk listesine kayıtlı arabulucular arasında seçim yapılır ve bir arabulucu uyuşmazlığı çözmek için görevlendirilir.
Hangi İş Davalarında Zorunlu Arabuluculuk Şartı Vardır?
İşe iade davaları, iş sözleşmesinin yasalara aykırı bir biçimde feshedilmesi durumunda işçinin, işine geri dönmesini sağlayan bir iş davası türüdür. İşçi, iş sözleşmesi feshedildikten sonra işe iade davası açmadan önce uyuşmazlığın arabuluculuk yoluyla çözülmesi için bir arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonucunda işçi ve işveren anlaşmaya varamazsa, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren 2 hafta içinde iş mahkemesinde dava açabilir. Eğer taraflar anlaşırsa uyuşmazlık aynı süre içinde iş mahkemesi yerine özel hakeme götürülebilir. Arabuluculuk faaliyeti ile uzlaşma sağlanırsa işçinin işe başlama tarihi, ücret ve diğer hakların parasal miktarı, işçinin işe başlatılmaması durumunda tazminatın parasal miktarı belirlenmek zorundadır.
Kıdem tazminatı; belirli şartların sağlanması durumunda bir işçinin çalıştığı süre boyunca kazandığı kıdeminin karşılığı olarak işveren tarafından ödenen tazminattır. Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için işçinin, aynı işyerinde en az 1 yıl süreyle çalışmış olması şartı aranır. Kıdem tazminatına hak kazandığı halde alamayan işçi önce arabulucuya başvurarak uyuşmazlığın giderilmesini talep etmek zorundadır.
Bunun dışında ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti tazminatı, yıllık ücretli izin, maaş, genel tatil ücretleri, milli ve dini bayram ücretleri için de dava açılmadan önce uyuşmazlığın çözülmesi için zorunlu arabuluculuk yöntemine başvurulması zorunludur.
İş Davasının Arabuluculuk Yoluyla Çözülmesi Ne Kadar Sürer?
İş Mahkemeleri Kanunu’na göre; arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu durumlarda arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir. Arabuluculuk, bir uyuşmazlığın hızlı, kesin ve etkin bir biçimde çözüme kavuşmasını sağlar.
İş Davalarında Arabuluculuk Başvurusu Nereye ve Nasıl Yapılır?
İşçi ve işveren, arabuluculuk siciline kayıtlı olan bir arabulucu üzerinde anlaşamazlarsa, arabuluculuk bürosu tarafından iş hukuku uyuşmazlığını çözecek bir arabulucu görevlendirilir. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca zorunlu arabuluculuk için başvuru şu şekilde yapılır;
- Arabuluculuk için başvuru işçi tarafından yapılacaksa; işverenin ikametgahının bulunduğu veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna başvurulabilir.
- Arabuluculuk için başvuru işveren tarafından yapılacaksa; işçinin ikametgahının bulunduğu veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna başvurulabilir.
- Arabuluculuk bürosu olmayan adliyelerde arabuluculuk bürosunun görevi sulh hukuk mahkemesi yerine getirir.