İşten ayrılma sonucunda sık sık ortaya çıkan iş mahkemelerinin kazananı genelde mağdur ve haklı sıfatı taşıdığı için %90 işçiler ölüyor. Çünkü iş hukuku kanunları ‘işçiyi korumak ve ‘işçi yararını gözeten yorum’ esas alınarak hazırlanmıştır. Bununla birlikte SGK-işçi davalarında ise genelde kazanan taraf SGK olmaktadır.
İşyerlerinde işveren daima baskın, sorumlu taraftır ve gereken tüm önlemleri almalıdır.
İşçi mahkemeleri basit yargılama usulüyle çalışan özel bir mahkemedir, hakların savunulması noktasında bir iş avukatıyla veya hukuki bir danışmanla çalışmakta yarar vardır. İşçi mahkemelerinden dava açılmadan önce ‘zorunlu arabuluculuk şartı’ vardır. Arabulucuya gitmeye iş mahkemesi dava şartı yokluğu nedeniyle açılamaz.
İşçi Mahkemesi Nitelikleri
İşçi mahkemesi, işçi ile işveren arasındaki hizmet akdinden kaynaklanan uyuşmazlıkları çözmekle yükümlüdür. Yani görevli mahkemenin İş Mahkemesi olabilmesi için, uyuşmazlığın hizmet akdinden kaynaklanması ancak mutlaka özel hukukta yer alan bir uyuşmazlık türü olması gereklidir. Bunun yanı sıra bazı özel kanunlarla da (5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SGK), 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu(TSGLK),5953 sayılı Basın İş Kanunu, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, 854 sayılı Deniş İş Kanunu,gibi) İş Mahkemeleri yetkili kılınmıştır
İşverenin işçiye karşı yükümlülükleri;
- İşçiye ödeme yaparken işçinin imzasını almalıdır,
- İyi bir insan kaynakları birimi kurarak işçinin tüm sosyal hakları,maaş bordroları,aldığı izin ve ücretler gibi tüm işçi faaliyetlerini kayıt altında tutmalıdır,
- Duyuruları yazılı olarak yapmalıdır,
- Her işçinin şahsi sicil dosyası olmalıdır,bordrolar işçinin imzasını taşımalıdır,
- İşverenin iş hizmet akdini sonlandırması için kesinlikle haklı bir sebebi bulunmalıdır,
- İşçi mahkemelerinde ispat yükümlülüğünün çoğu işverene aittir.
İş mahkemesinde mahkeme, delillere dayanarak incelemeler yapar. Çalışma müfettişlerinin tuttuğu tutanaklar, tanıklar, bilirkişi incelemeleri önemlidir. İşçi mahkemelerinde kıdem tazminatı, iş kazası, işçi alacakları gibi birçok dava çeşidi mevcuttur ve bu davalar yılarca sürerken hem işçi hem de işveren için maddi-manevi kayıp oluşturmaktadır.
İş davalarında hızlı sonuç almak için;
- işçinin sigorta ve özlük dosyası
- toplu iş sözleşmesi
- maaş bordroları,fazla mesai kayıtları
- sgk kayıtları
- emsal ve ilgili mahkeme kararları
- müfettişlerin denetim raporları gibi deliller bulunmalıdır.
Ayrıca işçi mahkemesi esnasında gerekirse keşif yapılır, hakim gerek görürse başka deliller de isteyebilir.
İşçi mahkemelerini kazanan %90 oranında genelde işçiler olmaktadır ancak bununla birlikte işçi mahkemesini kaybeden işçiler de bulunmaktadır.
İşçi Mahkemesini Kaybeden İşçi Ne Yapmalıdır?
Kanunen işçi mahkemesini kaybeden taraf, öncelikle istinaf mahkemelerine,sonuç alamazsa da asliye ceza ve sulh hukuk mahkemelerine temyiz dilekçesi ile temyiz başvurusu yapabilir. Ancak bunun için de belli şartlar vardır:
- İşçi mahkemesinden karar çıktıktan en fazla 2 hafta sonra istinaf mahkemesine başvurulmalıdır.
- Kararına itiraz edilen mahkemenin miktar ve değeri 4400TL’yi aşmalıdır.Miktarı 4400Tl’yi aşmayan mahkemelerin kararı kesindir ve temyiz yolu kapalıdır.
- Ara kararlara itiraz için istinaf ve temyiz başvuru yapılamaz.Ancak ara karar sonucundan haciz ve tedbir gibi işlemler varsa istisnai durum olarak temyiz mahkemelerine başvuru yapılabilir.
- Temyiz mahkemesi, işçi davasının kararı hakkından istinaf mahkemesinde verilen kararın doğru olup olmadığını inceleyen başka bir kanun merciidir. İstinaf mahkemesinin verdiği kararlara itiraz ederek temyize gitmenin de belli başlı şartları vardır. Bunlar:
- İstinaf mahkemesi kararında yer alan miktar 58.000 TL’yi aşmalıdır. 58.000TL ‘yi aşmayan istinaf mahkemesi kararları kesindir ve aleyhine temyiz başvurusu yapılamaz.
- İstinaf mahkemesinin vermiş olduğu tedbir ve haciz gibi kararlara karşın temiz yolu kapalıdır.
İstinaf mahkemesinden karar çıktıktan 8-15 gün sonra temize gidilmelidir. Bu durumda işçi temiz talebini yazılı yargılama usullerine riayet ederek yapmalıdır. İtiraz eden işçi temyiz için temyiz dilekçesini mahkemeye sunmalıdır. İşçi davalarının temyiz incelemesi Yargıtay’ın 9. ve 10. Hukuk Daireleri tarafından görülmektedir. Temyiz yoluna başvurulan işçi mahkemesi kararları iki ay içerisinde incelenerek sonuca bağlanır. (İMKm.8/2)
İşçi mahkemesini kaybeden işçi, temyize götürdüğü davayı açmadan önce kazanmak için gerekli tüm önlemi alarak belgelerini hazırlanmalıdır. Öncelikle işçi;
- Ön tedbir ve hazırlıklarını yaparak,işverenin eksik olduğu ve işveren tarafından hakkının ihlal ettiği durumları belirleyerek, delilleri hazırlamalıdır.
- Dava öncesinde adli bilirkişilerden ve iş avukatlarından yardım ve danışmanlık almalıdır.
- İşverenin görev ve sorumluluklarını yerine getirmediğini ispat eden tanık, doküman, raporlar, çizelge vs gibi delilleri toplamalıdır. Dosyada eksik evrak bırakmamalıdır.