Türkiye’de milyonlarca çalışan işçiden birçoğu haftada bir kaç kez fazla mesai yapmaktadır. Fazla mesai ücretleri işveren tarafından maaşa ek olarak bordrolara yansıtılır. Normal çalışma saatleri içerisinde uygulanan saat başı ücretten daha fazla olarak verilmesi gereken fazla mesai ücretleri işverenler tarafından istismar edilen konulardan biridir. Yapılan araştırmalar birçok iş yerinde çok düşük fazla mesai ücret tarifelerinin uygulandığını göstermektedir.
İçindekiler
Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Fazla mesai ücreti normal çalışma ücretine ek % 25 ile % 50’e kadar fazlası olarak hesaplanır. Ancak işçilerin birçoğu işten çıkarılma korkusu ile haklarını savunmaz veya fazla mesai ücretinin nasıl hesaplandığını tam anlamıyla bilmemektedir. Sonuç olarak bir işçi bazen haftalar boyunca fazla mesai yaptığı halde aldığı toplam ücret normal çalışma süresi saat başı verilen miktar ile sınırlı kalır.
Örnek: Haftada 5 gün 8 saat çalışan bir işçi ortalama olarak 2000 TL ücret alıyorsa (Bu rakam askari ücret üzerinden verilmemiştir).
-5X8=40 saat Bu işçi haftada 40 saat çalışıyor demektir.
-2000 TL / 4 hafta= 500 TL haftada kazanır.
-500 TL / 40 saat= 12,5 TL saatlik ücreti var demektir.
Buna göre haftada ortalama 40 saat çalışan ve 2000 TL ücret alan bir işçinin normal çalışma süresinde ki saat ücreti 12,5 TL çıkar.
Aynı işçinin mesai ücreti ise:
-12,5 TL’nin %25’şi 3.125 TL ve %50’si de 6.25 TL yapar.
-12.5 + 3.125 = 15.625 TL saat başı en az alması gereken (fazla mesai ücreti dahil) mesai ücreti olur.
-12.5 + 6.25 = 18.75 TL saat başı alması gereken en yüksek mesai ücreti olur.
Özetle işveren bu işçiye fazla mesai saat başına toplam yaklaşık 15,6 TL ile 18.75 TL arasında bir rakam ödemelidir.
İşverenlerin fazla mesai ücretlerini gerektiği rakamlar üzerinden ödememeleri işçiler için çalışmaya karşı haklı bir isteksizlik durumu oluşturmaktadır. Aslen bu durum iş verimini azaltan bir etmendir. Çalışan her işçi emeğinin karşılığını da almayı hak etmektedir. İşverenlerin bu konuda daha duyarlı olmaları işçilerin de haklarını bilmeleri hak ve adaleti sağlamak açısından faydalı olacaktır.
Devlet Memurluğunda Fazla Mesai Ücreti
Devlet memurlarının ne kadar fazla mesai ücreti alacakları her yıl bütçe görüşmeleri sırasında karalaştırılır. 2018 yılında fazla mesai ücreti geçen yıl alınan fazla mesai ücretine 14 kuruş eklenerek 1.97 TL olarak belirlenmiştir. Ayrıca Özel kalem Müdürlükleri çalışanları ile makam şoförleri için belirlenen saatleri geçmemek üzere 2.08 TL fazla mesai ücreti belirlenmiştir.
Asgari ücret için fazla mesai ücreti
Türkiye’de çoğu işçi asgari ücret üzerinden ücret almaktadır. Yapılan anketler bu işçilerin birçoğunun haftada en az 20 saat fazla mesai yaptığını göstermektedir. Bu fazla mesailere bayramlar da dahildir. Ancak fazla çalışmaya rağmen kendilerine normal mesai ücreti ödenmektedir. Oysa bu rakam normal çalışma süresinin en az dörtte biri kadar fazla olmalıdır. Buna göre:
Fazla mesai çalışma ücreti en az = saat başı alınan ücret + saat başı alınan ücretin %25 olmalıdır. 2018 yılı için brüt asgari ücret miktarı 2019 TL net asgari ücret miktarı ise 1603 TL olarak belirlenmiştir.
Bir işçinin haftada 45 saatti aşan çalışması fazla mesai ücreti içerisine girer. T.C. İş Kanununa göre bir işçi haftada en çok 45 saat çalıştırılabilir. Anlaşmaya bağlı olarak 40 saat olarak da bu süre belirlenebilir. Belirlenen çalışma saatinin üstünde olan çalışma saatleri fazla mesai ücretine tabidir.
Diğer Yazılarımız:
Fazla Mesai Ücretimi Alamıyorum İş Sözleşmemi Haklı Nedenle Fesih Edebilir Miyim?