Çalışma hayatında önemli bir rolü olan sendikalar, işçilerin birlik içinde hareket etmelerini ve haklarını savunmalarını sağlar. Çalışanların pazarlık güçlerin arttırdıkları için çalışanları işverenlerin karşısında daha güçlü bir pozisyona getiren sendikalar, ücret zamları gibi işçilerin birçok hakkını koruyor ve kazanım sağlıyor. Bu durumda işverenler sendikaları tepkiyle karşılıyor ve sendikaya bağlı çalışanlara karşı baskı uygulayabiliyor. Bu olasılığı göz önünde bulunduran kanun koyucu, işçileri sendikal sebeplerle baskıya karşı korumak adına özel düzenlemeler yapmış durumda. Sendikal fesih nedeniyle işe iade davası, yasalar ile düzenleniyor. Sendikal sebeplere dayalı olarak işten atılmaları yasaklayan yine de işten çıkarılırsa işverene ağır yaptırımlar uygulayan yasalar getiriliyor.
İçindekiler
Sendikal Fesih Nedir?
Sendikal fesih, işçilerin bir sendikaya üye olmaları ya da tam tersi işverenin istediği sendikaya üye olmamaları sebebiyle ya da sendikal faaliyetlerde yer almaları sebebiyle işten çıkarılmalarıdır. İşçiler bazen sadece bir sendikaya üye olmaları nedeniyle işten çıkarılıyor bazen de işverenin istemediği bir sendikaya üye olduğu için işten atılabiliyor. Sendikal fesih nedeniyle işe iade davası burada işçilerin haklarını koruyor. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 25. Maddesi, bu sebebe dayalı olarak yapılan fesihleri açık bir biçimde yasaklamaktadır, bu yasağa rağmen yapılan fesihleri ise ağır yaptırımlara bağlamıştır.
İşverenin direkt olarak desteklemese bile, farklı sendikalar arasındaki yarışta taraf olduğu durumlarda bile uygulanan fesihlerin sendikal nedenlere dayandığı yargıtay kararlarında kabul edilmektedir. Sendikal tazminat yargıtay kararlarından bir örnek verelim. Yargıtay’ın bu tür bir davada verdiği karar şu şekildedir: “İşyerindeki sendikal faaliyete ve sendikalar arasındaki çekişmeye davalı işverenin dâhil olduğu açıktır. Fesih için neden göstermeyen, sendikalar arası çekişmeye dâhil olan işverenin, iş sözleşmesini sendikal nedenle feshettiği açık olup, sendikalar arasındaki rekabetten kaynaklandığını söylemek yerinde değildir. Sendikal fesih iddiası ispatlanmış olup, sendikal tazminatın kabulü gerekmektedir.” (Y9HD, 01.11.2016, 18028/18994)
Sendikal Tazminat ve İşe İade Davası
Sendikal nedenle fesih ispat etmesi için işçinin dava açması gerekmektedir. Sendikal tazminat şartlarını yerine getiren işçiler, sendikal nedenle fesih tazminat hakkı kazanır. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda özel olarak düzenlenmiş olan sendikal tazminat; miktarı çalışanın bir yıllık ücreti tutarından az olmamalıdır.
Sendikal tazminat talep edebilmenin iki yolu vardır. Birisi feshin geçersizliği davası açarak işçinin işe iadesini talep etmesi ve ikincisi ise işe iade talep edilmeden yalnızca sendikal tazminat talep etmesidir. Sendikal fesih nedeniyle işe iade davası açabilmek için, işçinin iş güvencesine sahip olup olmadığına bakılmaz. Yani işçinin kıdemi 6 aydan az olsa bile işyerinde 30’dan az işçi çalışsa bile işe iade davası açılabilir. İşçi, feshin kendisine bildirilmesinden itibaren 30 gün içinde dava açması gerekir. Sendikal işe iade davalarında, işveren işçiyi işe başlatsa da başlatmasa da sendikal tazminat ödemek zorundadır.
İş güvencesi kapsamında olan ya da olmayan tüm çalışanlar, sendikal tazminat talebi ile açacakları davada işverenin kendisini sendikal sebeplerle işten çıkardığını ispat etmek zorundadır. Yargıtay da verdiği kararlarda ispat yükünün işçide olduğunu belirtir. Bu noktada yargıtay, sendikal nedenlerin ispatında işçinin iddiasını destekleyen ek olguların da araştırılmasını ister böylece işçinin ispatını kolaylaştırır.
Sendikal tazminat hesaplama işçinin en fazla sekiz aylık ücreti tutarında değil en az bir yıllık ücreti tutarında yapılır. Sendikal tazminat işçinin, iş sözleşmesinin feshedildiği tarihteki brüt temel ücreti üzerinden hesaplanır. Örneğin bir işçinin aylık brüt maaşı 2.000 TL ise 24.000 TL sendikal tazminat alacak demektir.
Sendikal Tazminat Dava Dilekçesi
|
………… İŞ MAHKEMESİ HAKİMLİĞİ’ NE |
|
| DAVACI ADI SOYADI | İşçinin adı soyadı yazılacak |
| DAVACI TC NO: | İşçinin TC kimlik numarası yazılacak |
| DAVACI ADRESİ | İşçinin ikametgah adresi yazılacak |
| DAVALI | İşverenin unvanı ve adı yazılacak |
| DAVALI ADRESİ | İşverenin adresi yazılacak |
| DAVALI SGK NO | Biliniyorsa işyerinin SSK sicil numarası yazılacak |
| KONU | Fazlaya ilişkin hakkımız saklı kalmak üzere ……. sendikal tazminatın yasal faiziyle birlikte tahsili talebidir. |
| AÇIKLAMALAR | 1-……. tarihinden ……. tarihine kadar ……. sigorta sicil numarasıyla davalı işyerinde çalıştım.
2-Benimle birlikte bir kısım işçiler ../../…. tarihinde ekli üye kayıt fişleri ile sendikaya üye olmuşlar ve üyeliklerinin ../../…. tarihinde işverene bildirilmesini müteakip ../../…. tarihinde işverence iş akitlerimiz feshedilmiştir. Kalan işçilere yönelik baskılar devam etmektedir. 3-İşverenin bu haksız eylemi Anayasal ve Yasal Sendikalaşma hakkını sınırlamaya, benim sendikal faaliyetlerimi hakkın kötüye kullanılması yoluyla engellemeye yöneliktir. İşverenlerin olası her tür haksız tutumlarını engellemek için 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun 25.maddesi sendika üyeliğine güvence getirmiştir. 4- 6356 Sayılı Kanunun 25.Maddesinde “(1) İşçilerin işe alınmaları; belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, belli bir sendikadaki üyeliği sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri veya herhangi bir sendikaya üye olmaları veya olmamaları şartına bağlı tutulamaz.(2) İşveren, bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamaz. Ücret, ikramiye, prim ve paraya ilişkin sosyal yardım konularında toplu iş sözleşmesi hükümleri saklıdır.(3) İşçiler, sendikaya üye olmaları veya olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya farklı işleme tabi tutulamaz.(4) İşverenin (…) yukarıdaki fıkralara aykırı hareket etmesi halinde işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilir..” denilmektedir. 5- Buraya olayın ayrıntıları detaylıca yazılmalı ve feshin gerekçeleri mutlaka açıklanmalıdır. |
| HUKUKİ NEDENLER | Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, İş Kanunu ve sair ilgili mevzuat hükümleri. |
| DELİLLER | Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı kayıtları, üye fişleri, ../../…. tarihli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı …….. Bölge Müdürlüğü yazısı ve sair kanıtlar. |
| İSTEM SONUCU | Yukarıda belirtilen nedenlerle fazlaya ilişkin talep ve dava haklarım saklı kalmak üzere sendikal tazminatımın; iş akdinin feshi tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsiline, yargılama giderlerinin ücretinin davalıya yükletilmesine karar verilmesini saygılarımızla arz ve talep ederim. ../../…. |
| İŞÇİ ADI SOYADI
İMZASI |
|
| (1475 s. İş K. m. 149 (4857 s. İş K. m. 17, 41, 46, 57) | |
Diğer Yazılarımız:
İşçi Hangi Durumda İşe İade Davası Açabilir?