İhbar Süresi Nedir? Ne Kadardır?
Herhangi bir kurumda, sektörde çalışmakta olan bir işçinin, personelin iş sözleşmesi dahilinde, sözleşmeye uygun olarak, iş yerine istifa vermesi durumunda, belirlenmiş sözleşmeye uyum sağlaması gerekmektedir. Elbette ki hem iş veren hem de işçi mağdur olmaması adına bazı yasalar çıkartılmıştır. Bu yasalar, iş kanunu bünyesinde olurken, işçinin işten çıkma talebinde bulunmasından sonra, iş vereninde bu süreç içerisinde işçiyi işten çıkarma halinde, belirlenmiş ihbar süresi kullanılması gerekmektedir. İşçinin işten çıkarılma süreci, ihbar süresi veya ihbar öneli denilmektedir. Yani, ihbar süresi nedir sorularına, işçinin işten çıkacağını, iş verene bildirmesi ve belirlenmiş süreler dahilinde haklar sunulmasına ihbar süresi olarak cevap verilebilir.
Haklı Sebep ile İşten Çıkarılma
Eğer ki, bir personel, haklı sebeplerden dolayı işten çıkarılıyorsa, Genel Sağlık Sigortası İş ve İşçi kanunu uyarınca 25. Maddesinde belirtilen bazı sebeplere uyum sağlıyorsa, ihbar süresine uyum sağlamak zorunda kalınmaktadır. Fakat, istifa halinde, İş Kanunun’ da yer alan 4857 Sayılı Kanun uyarınca 17. Maddesinde bulunan kurallara uymak gerekmektedir. Yani, istifa eden bir kişinin, hak kayıplarına uğramaması ve sözleşme de kabul ettiği cezaları almaması için, ihbar süresine kesin olarak uyum sağlaması gerekmektedir. Aksi taktirde, istifasını vermesi halinde direkt olarak işten ayrılırsa, maddi kayıplar meydana gelecek ve çalışan kişi iş veren tarafından mağdur edilecektir. İşveren tarafından verilecek haklar alınamaz, sözleşme uyarınca belirtilen cezayı ödemek durumunda da kalabilir.
Süreli Fesih Yolu
İşveren ya da işçi, bazı haklı sebeplerden kaynaklı olarak ya da derhal fesih işlemini yapabileceği gibi, süreli fesih şeklinde tanımlanan yol ile de sonlandırabilmektedir. Fakat, derhal fesih uygulaması olduğunda, sözleşme de sona vermektedir. Diğer durumlarda ise, sözleşmeyi sonlandırabilmek için, belirtilmiş olan sürenin geçmesi de gerekiyor.
Bahsedilen ihbar süresi hem işçi hem de işveren için kolaylık sağlamak adına düzenlenmektedir. Bu süreç içerisinde, iş veren iş kayıplarından kurtulur, yeni çalışan arayışına girebilir ve işlerin aksamamasını sağlar. Böylelikle yine işyerinden çıkacak olan işçi de kendine yeni iş aramak konusunda çalışmalar yapabilir. Bu süreler ise, her çalışan kişiye ve hizmet yılına göre değişiklik gösteriyor. Yani, ihbar süresi, her çalışan kişi için aynı olamaz. Eğer ki, ihbar süreçlerine ilişkin bazı bilgilere göz atmak gerekirse, aşağıda ki bilgilere yer vermek doğru olacaktır.
İhbar Süresi Ne Kadar?
Genel olarak çalışanların merak ettiği sorular arasında, ihbar süresi ne kadar soruları yer alıyor. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, hizmet yılına ilişkin olarak, ihbar süresi her kişi de farklılık göstermektedir.
- Bir çalışan, belirtilen iş yerinde 6 aydan daha az çalışmış ise, bu durumda 2 hafta öncesinden bilgilendirme yapması gerekmektedir. Yani ihbar süresi 2haftadır. Bu 2 hafta boyunca işten tamamen ilişiğinin kesilmesini isteyemez.
- Eğer ki, bir işçi mevcut iş yerinde, 6 at ile 1,5 yıl aralığında hizmet vermiş ise, bu durumda, hak kayıplarına uğramaması için, 4 haftalık bir ihbar sürecini işlemesi gerekmektedir. Yani, bildirim verildikten 4 hafta sonra ilişiği kesilecektir. 4 hafta boyunca ise, işçinin eksikliğini kapatacak olan yeni bir çalışan, işveren tarafından arayış halinde olur. Bu süreç içerisinde ise işçi, kendine yeni bir arayışına girerek, günün belirtilmiş saatlerinde, iş yerinden çıkış vererek, arayışını sürdürür
- Bir işçinin 1,5 yıl ve 3 yıl aralığında hizmet vermiş olduğu işletmeden, 6 haftalık bir ihbar süresi ile çıkışı mümkün olmaktadır. Hizmet yılı arttıkça, ihbar süresi de artış göstermektedir.
- Eğer ki, 3 yıldan daha fazla bir çalışma süresine sahipseniz, sözleşme uyarınca belirlenmiş yasal ihbar süresine 8 hafta olarak uymanız gerekiyor. Eğer ki, bu kurallara uyulmaz ise, elbette ki ihbar tazminatı ödenmesi gerekiyor. İhbar tazminatı ödememek ve maddi kayıplara, hak kayıplarına uğramamak için, ihbar sürelerine kesin olarak uyum sağlamak önemlidir.
Hani Hallerde İhbar Gerekmez?
Elbette ki bazı durumlarda, bazı fesih hallerinde, ihbar süresine uymak gerekmiyor. Bu da işçiye yönelik bir yasa olurken, askerlik, emeklilik ya da belirlenmiş iş süresinin sona ermesi halidir. Yani, askere gidecek olan bir kişi, ihbar süresine uymak zorunda değildir. Gayet normal olarak, haklarını tamamlamış ve çalışma şartlarına uymuş, pirim ve çalışma günlerini doldurmuş olan kişilerin de emekli olmaları durumunda, ihbar süresi gereksiz kılınmıştır ve uyma zorunluluğu yoktur.
Yine bunların yanı sıra, örnek olarak, bir iş yerinde 6 aylık bir sözleşme ile hizmet vermeye başladınız. Eğer ki, sözleşme gereğince 6 aylık sürenizi doldurduysanız, sözleşmenizin bitti gün işten çıkışınız verilebilmektedir. Bu durumda da hiçbir şekilde ihbar süresini beklemek zorunda ya da tazminat ödemek zorunda bırakılmazsınız. Eğer ki, işveren ya da işletme tarafından, sözleşmenizin bitmesi halinde bile bu gibi tehditler söz konusu olursa, gerekli mercilere başvuracağınızı söyleyerek, istifa dilekçenizi hazırlayabilirsiniz. Sonrasında ise ertesi iş günü direkt olarak dilekçeniz ile mahkemeye başvurabilir, haklarında yasal işlem başlatılmasını ve zorla alıkoyma gibi ibareler ile belirterek, işlemleri devam ettirebilirsiniz.
İşçiye Tanınan İş Arama İzni Hakkı
Elbette ki ihbar süresi nedir sorularında bu sorunun cevabı yer alıyordu. Kısaca, detay vermek gerekirse, ihbar süresi yine işçi için çıkartılmış bir yasa olarak tanımlanabilir. Yani, bir işçi, ihbar süresinde yeni bir iş arayışına girebilir. Günde en fazla 2 saat olmak üzere, çalıştığı iş yerinden çıkarak yeni bir iş aramak için gezinti yapabilir. Tabi ki, iş saatleri içerisinde olması gereken bu olay, maaşlardan da herhangi bir kesintiye neden olmamaktadır. Eğer ki, bu haktan kaynaklı olarak, hakkınızı kullanmanızdan sonra maaşlarınızda herhangi bir kesintiyi fark ederseniz, bu durumda da mahkemenin ilgili makamına başvurmanız, hak kayıplarından kurtulmanız adına önemlidir.
Yine işçilerin isteklerine göre, iş arama izin saatlerini birleştirerek kullanma imkanları bulunmaktadır. Fakat bu durumda işlemler biraz daha farklılık gösteriyor. Eğer ki, toplu olarak bu izin saatlerini kullanmak istiyorsanız, ilk olarak bu durumu iş veren ile görüşmeniz gerekmektedir. İş verenin, bu süreç içerisinde işçiyi çalışmak istemesi hali de doğarken, bu durumda ise çalıştığı süre ücreti ve yüzde yüz zamlı olarak ödeme yapması gerekiyor.
Kendi isteği ile işten ayrılma durumunda ihbar tazminatı
Yargıtay. 9 HD 1.7.04 kararı ile işçilerin kendi istekleri dahilinde istifa vermeleri halinde, iş arama izinlerinin kullanmasına engel olan hiçbir şey yoktur. Bu hak, işçilerin ihbar süresinde almaları gereken bir haktır ve engellemez. Fakat, ihbar süresine uyulmaz ise, tazminat ödenmesi ile yükümlü olacaktır.
İhbar Tazminatı Tutarı
İhbar süresine uymayanlar için, yasal olarak, 2 haftalık ihbar süresi, 2 haftalık ücret, 4 haftalık ihbar süresi 4 haftalık ücret ve 6 haftalık ihbar süresi ise 6 haftalık ücrete tabi olmaktadır. Aynın iş yerinde 3 yıldan daha fazla çalışan bir kişi için ihbar süresi 8 hafta olarak değerlendirilirken, ihbar süresine uyulmaması halinde ise 8 haftalık bir tazminat ödenmesi gerekecektir. Konu hakkında diğer bilgiler için, danışma hatlarından detaylı bilgiler alabilirsiniz.